Linux Kullanmak: Temel Linux Komutları

Linux işletim sistemi, 1991 yılında Linus Torvalds isimli bir üniversite öğrencisi tarafından yazılmaya başlanmıştır. Linux, açık kaynak kodlu bir işletim sistemi olmakla beraber, bilgisayar kullanıcıları tarafından pek fazla tercih edilmemektedir. Bu durumun sebeplerinden bazıları;

Kullanıcılar, Linux’u sadece yazılım geliştiricilerinin veya güvenlik araştırmacılarının kullandığını düşünmesi ve sadece kodlama bilgisi olanların bu sistemi kullandığı, kullanışlı olmadığını söyleyenler, alışkanlıklarından ve kullandığı işletim sisteminden vazgeçemeyenler… Bu örnekler, maalesef ki yanlış ve eksik bilgilendirme, yeterli araştırma yapamama gibi sebeplerin sonuçlarıdır.

Buna karşın internet üzerindeki web sitelerinin %40 a yakın bir oranı Linux sunucusu ile barındırılmakta ve hizmet sunmaktadır. Özellikle çok yönlülük, verimlilik, esneklik ve güvenlik açısından büyük avantaja sahiptir.

Linux, açık kaynak kodlu bir işletim sistemi olması ile birlikte Dünya’nın dört bir yanından geliştiriciler, sistemi sürekli yenilemektedir. Tabii eğer yazılım konusunda tecrübeli iseniz sizler de ilgili Linux sürümü üzerinde değişiklikler gerçekleştirebilir ve kendi adınız altında dağıtımlar sunabilirsiniz.

Linux Kullanımı

Linux üzerinde doğru ve aktif olarak çalışabilmemiz için bazı komutlara ihtiyaç duyarız. Bu komutları öğrenerek çok daha hızlı bir şekilde çalışmalarınızı gerçekleştirebilirsiniz. Böylelikle hem kişisel kullanım olarak farklı bir işletim sisteminin mantığını öğrenebilirsiniz hem de siber güvenlik ve yazılım üzerine bir kariyer düşünüyorsanız büyük bir yol katetmiş olursunuz.

Linux Shell(Kabuk)

Kabuk, kullanıcının işletim sistemi ile etkileşime, iletişime geçmesine olanak sağlayan yorumlayıcıdır. Çoğu Linux dağıtımı, işletim sistemi kullanıcılarının kolaylıkla işlemlerini gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla GUI(Graphical User Interface – Grafiksel Kullanıcı Arayüzü) kullanmaktadır. Fakat bu GUI üzerinden çok aşamalı işlemlere tabi tutulacağınızdan dolayı CLI(Command Line Interface – Komut Satırı Arayüzü)yi tercih ederek işlemlerinizi saniyeler içerisinde sonuçlandırabilirsiniz. Bu işlemleri terminal üzerinden gerçekleştireceğiz.

Şimdi, temel linux komutları nelerdir? Bunlara bir göz atalım.

Linux Komutları

İşte her Linux kullanıcısının bilmesi gereken temel komutları ve bunların kullanımı;

• pwd Komutu

Hangi dizinde(klasörde) bulunduğunuzu gösterir. Böylece hangi konumda olduğunuzu öğrenebilir ve işlemlerinizi buna göre gerçekleştirebilirsiniz.

Örneğin; /home/kullanici

• man Komutu

Kullanmak istediğiniz komut hakkında detaylı bilgi almanız için kullanılan komuttur. Mesela, ls komutu hakkında bilgi edinmek istiyorsunuz. Öyleyse terminalinize man ls yazmanız yeterli olacaktır.

• ls Komutu

Bir dosyanın veya klasörün içeriğini (listeli halde) görmek için kullanılır. Örneğin, indirilenler klasörünüzdeki içeriklerinizi görmek için,

ls Downloads

• mkdir Komutu

Yeni bir dizin(klasör) oluşturmanız için kullanacağımız komuttur. Örneğin bir fotoğraf albümü klasörü oluşturmak istiyorsanız terminale; mkdir fotograflar yazmanız yeterli olacaktır.

• touch Komutu

Bu komut aracılığı ile bulunmuş olduğunuz dizin içerisine boş bir dosya açabilirsiniz. Örneğin, masaüstünüze ‘siber’ adında bir dosya açmak istiyorsanız,

touch /home/kullanici/Documents/siber

Şeklinde komutunuzu terminale girerek dosyanızı oluşturabilirsiniz.

• rm Komutu

İngilizce remove kelimesinden gelmekle birlikte dosya veya klasörü siler.

rm dosyaadi

• cd Komutu

Dizinler arası geçiş yapmanız için kullanılmaktadır. Örneğin ‘belgeler’ dizinindesiniz ve buranın bir alt dizini olan ‘muzik’ klasörüne erişmek istiyorsanız. Öyleyse,

cd muzik komutunu yazmanız yeterli olacaktır.

• cat Komutu

Dosyanızın içeriğini görüntülemenize, yani çıktısını görebileceğiniz komuttur.

Örneğin, yazmış olduğunuz bir makale.txt dosyanız var ve bunun içeriğini terminal üzerinden komut yazarak görüntülemek istiyorsanız,

cat makale.txt

• cp Komutu

Dosya veya klasörünüzü kopyalamak için kullanılmaktadır. İngilizce ‘copy’den gelmektedir.

Örneğin,
cp gorsel.png /home/kullanici/fotograflar

Komutu, gorsel.png dosyasını fotograflar klasörünün içerisinde bir kopyasını oluşturur. Windows işletim sisteminde ctrl+c, ctrl+v şeklinde de düşünebilirsiniz.

• mv Komutu

cp komutuna oldukça benzemektedir. mv komutu ile dosya veya klasörleri taşımak için kullanılmaktadır. Aynı zamanda bu komut ile dosyalarınıza yeniden adlandırabilirsiniz.

Örneğin,
mv blog.txt /home/kullanici/Downloads
Komutu ile blog.txt dosyanızı, indirilenler klasörünüze taşımış olursunuz.

mv fotograflar.ext album.ext
Komutu ise fotograflar adındaki klasörümün ismini album olarak değiştirir.

• head Komutu

Bir metin dosyasının baştan itibaren istenilen sayıda satırını ekrana yazdırmaktadır. Standart olarak, metin dosyasının ilk 10 satırı ekranda gözükmektedir fakat bunu isteğiniz doğrultusunda ayarlayabilirsiniz.

head blog.txt (Varsayılan olarak ilk 10 satırı gösterir.)

head -5 blog.txt (İlk 5 satırı gösterir.)

• tail Komutu

Bu komut, yapı itibari ile head komutu ile benzerdir. Farkı ise, ilgili metin dosyasını sondan itibaren ekrana yazdırır. Aklınızda daha net olarak kalması için, head: baş, tail: kuyruk anlamına gelmektedir. Burada da kuyruktan yani, sondan itibaren ele alınacaktır.

• grep Komutu

Büyük bir kullanım kolaylığı sağlayan bu komut ile bir metin dosyası içerisinde doğrudan arama yapmak için kullanılır. Örneğin, deneme.txt adlı metin dosyanız içerisinde ‘dijital’ kelimesini aratmak ve bulmak istiyorsunuz. Öyleyse,

grep dijital deneme.txt

• chown Komutu

Linux işletim sisteminde her dosya ve klasörün bir grubu veya sahibi vardır. Bunu değiştirmek için chown komutu kullanılmaktadır.

Örneğin; chown dogukan dosyadeneme.ext komutu, dogukan kullanıcısını, dosyadeneme.ext’nin sahibi olması için gerekli komuttur.

• ping Komutu

İnternet bağlantınızın olup olmadığını kontrol etmek amacıyla kullanılan bir komuttur. Örneğin, ping google.com komutunu kullanarak Google ile ve dolayısıyla internet ile erişiminizin olup olmadığını öğrenebilirsiniz.

• top Komutu

Sisteminiz üzerinde nelerin olup bittiğini görmeniz için kullanılan işlevsel bir komuttur. Eğer bir Windows kullanıcısı iseniz ‘görev yöneticisi’ ile aynı işlevlere sahiptir diye diyebiliriz. Hangi uygulamanın ne kadar CPU ve yer tuttuğunun listesini sunmaktadır.

• history Komutu

Kullanmış olduğunuz Linux işletim sisteminde girmiş olduğunuz komutların geçmişini sizlere sunacaktır. Deneme aşamasında, geçmişe yönelik kaç adet komut girdiğinizi görebilirsiniz.

• chmod Komutu

Dosyaların, dizinlerin mevcut özellikleri vardır. Bu izinler; okuma, yazma ve çalıştırmadır(r,w,x). Bu izinleri yönetebileceğiniz komuttur.

• service Komutu

Bu komut servislerin yönetimi için kullanılmaktadır.

Örneğin, service apache2 start komutu ile apache üzerinde web sunucusu açmış olursunuz.

• clear Komutu

Terminaliniz üzerinde yapmış olduğunuz işlemleri temizlemek mi istiyorsunuz? Öyleyse clear komutunu kullanabilirsiniz.

Temel Linux komutları ile gerek kişisel kullanımınız da gerekse de siber güvenlik alanında yapacağınız çalışmalarda sizlerin vazgeçilmezi olup, büyük avantajlar ve kolaylıklar sağlayacaktır.

Soru ve görüşlerinizi yorumlarda belirtmekten lütfen çekinmeyin. ?